Stres

Co to jest stres?

Stres jest to reakcja organizmu na „niekorzystne" bodźce. Zazwyczaj są to bodźce zewnętrzne. Jest to interakcja miedzy tym, co nas spotyka tym, jak ocenimy daną sytuacje (ocena poznawcza), a reakcją fizjologiczną i psychiczną organizmu. Dlatego słowo -„niekorzystne" zapisane jest w cudzyslowiu, gdyż to czy stres się pojawi czy nie zależy w głównej mierze od naszej oceny. Jedna z teorii głosi, ze jeżeli dana osoba uzna, ze sytuacja przekracza jej możliwości poradzenia sobie i jest zagrażająca wówczas pojawia się stres. Takie ujecie stresu wydaje się, ze od razu wartościuje go jako cos negatywnego i niekorzystnego dla nas. Badania jednak wskazują, ze stres ma tez pozytywne działanie. Stres powoduje, ze przysadka mózgowa wytwarza większe ilości kortykotropiny. Hormon ten pobudza korę nadnerczy i wytwarza glikokortykoidy. Są to naturalne sterydy, które podnoszą wydolność organizmu i podnoszą zdolność do przystosowania się do nowej sytuacji. Tak, wiec stres pełni bardzo istotna funkcje i jest potrzebny, jednak tak jak wszystko – z umiarem. Bardzo pomocne jest porównanie do jedzenia, które jest absolutnie niezbędne dla naszego życia, jednak przejedzenie jest niezdrowe, a chroniczne objadanie się prowadzi do ciężkich chorób. Dokładnie tak samo jest ze stresem.

• Eustres – jest to mobilizujący do działania stres
• Dystres – jest to reakcja na zagrożenie, utrudnienie
• Neustres – bodziec dla danej osoby neutralny

Należy jednak pamiętać, ze która z tych trzech reakcji na stres zaistnieje zależy od oceny indywidualnej osoby. Nie samo wydarzenie jest stresujące a interpretacja tego zdarzenia może je takim uczynić.

Co nas stresuje?

W 1967 r Thomas Holmes i Richard Rahe opracowali skalę 43 wydarzeń życiowych, którą wolontariusze uszeregowali według tego, jak wielkiego przystosowania wymaga każde wydarzenie. Kwestionariusz (SRRS) Thomasa Holmesa i Richarda Rahe'a aplikowano ludziom przywiezionym na ostry dyżur oraz osobom towarzyszącym. Okazało się, że osoby chore doświadczyły znacznie więcej stresujących wydarzeń w przeciągu roku poprzedzającego chorobę, niż osoby towarzyszące. Udowodniono wówczas statystyczny związek pomiędzy stresorami, a chorobą.

• śmierć współmałżonka 100
• rozwód 73
• ślub 50
• utrata pracy 47
• pogodzenie się ze współmałżonkiem 45
• reorganizacja przedsiębiorstwa 39
• zmiana pracy 36
• zmiana godzin lub warunków pracy 20
• urlop 13
• święta 12

Jakie są objawy stresu?

• pobudzenie emocjonalne,
• wzrost ciśnienia krwi,
• przyspieszenie akcji serca,
• ból głowy,
• ból brzucha,
• przyspieszenie oddechu,
• suchość w ustach,
• "gęsia skórka",
• wzrost stężenia glukozy we krwi;

Jak wiec widać z objawów, stres powoduje reakcje, które w optymalnym natężeniu zwiększają nasza efektywność, jednak długotrwały stres przyczynia się do wielu chorób somatycznych (choroby krążeniowe, żołądkowe, dermatologiczne) i psychicznych(zaburzenia lekowe, depresyjne).

Sposoby radzenia sobie ze stresem?

• Relaksacja – osiągana może być w procesie treningu relaksacyjnego. Zwykle uczenie relaksacji polega na rozluźnianiu grup mięśni progresywna relaksacja mięśniowa), spowolnieniu oddechu i oddychaniu brzusznym.
• Treningi relaksacyjne są formą terapii (autoterapii) i używane są m. in. w terapii behawioralnej leczeniu bezsenności, redukowaniu stresu, depresji, lęku, bólów głowy itp.
• Wizualizacja – stan wzmożonego wytwarzania wyobrażeń wytwórczych. Szczególnie często stosowana w pracy ze sportowcami. W świadomości przywołujemy obrazy, które nigdy nie miały miejsca w rzeczywistości i uznajemy je za dokonane. Działanie takie poparte badaniami nad bio-feedbackiem (z ang. feedback – informacja zwrotna) czyli jak to ujął Cavallier „(...) system sprzężenia zwrotnego pomiędzy funkcjami biologicznymi organizmu a świadomością i wyobrażeniem tych funkcji" sprawia, iż praktycznie rzecz biorąc zdarzenia przyszłe są tak samo realne i współistniejące w naszej świadomości jak zdarzenia przeszłe i teraźniejsze. Najprościej rzecz ujmując przyjmuje się, że skoro możemy sterować naszym ciałem za pomocą impulsów nerwowych pochodzących z Ośrodkowego Układu Nerwowego, to musi istnieć pewien nieuświadamiany rodzaj informacji zwrotnej z naszego ciała do OUN. Zatem w myśl tej teorii, podczas wizualizowania wykonania danej czynności powstaje w naszej korze mózgowej ślad pobudzenia będący śladem pamięciowym, czyli niejako wspomnieniem wykonania danej czynności. Biorąc pod uwagę fakt, iż wizualizujemy sobie idealny model wykonania danej czynności, możemy powiedzieć, że uczymy się wykonania czynności w sposób prawidłowy pomijając etap uczenia się na własnych błędach.
• Problem solving – jest to praca nad konkretnymi krokami, jakie można podjąć, żeby rozwiązać dany problem. Czasem faktycznie nasze zasoby mogą być niewystarczające, a technika ta pozwoli na opracowaniu strategii działania, które pozwola nam osiągnąć dany cel.

• Wsparcie społeczne – jest niezwykle istotnym czynnikiem w walce ze stresem, szczególnie ze stresem przewlekłym. Zauważono, że osoby otoczone bliską rodziną, przyjaciółmi i znajomymi cieszą się lepszym samopoczuciem i lepiej radzą sobie w sytuacji trudnej. I. Wg Sarason jest to pomoc dostępna dla jednostki w sytuacjach trudnych, stresowych. C. H. Tardy wyodrębnił 4 rodzaje wsparcia:

• wsparcie informacyjne – to dostarczanie osobie potrzebującej ważnych dla niej wiadomości, porad

• wsparcie instrumentalne – to udzielenie danej osobie konkretnej pomocy np. pożyczenie pieniędzy
• wparcie wartościujące – przekazywanie osobie informacji, że jej cechy, zdolności są ważne dla jej prawidłowego funkcjonowania
• wsparcie emocjonalne – dawanie osobie do zrozumienia, że nie jest sama i jest ktoś, na kogo może liczyć

Jednak badania pokazują, ze wsparcie społeczne może mieć także negatywny wpływ – wyuczona bezradność, czyli osoba uzyskująca wsparcie upewnia się w przekonaniu, ze sama już sobie nie potrafi z niczym poradzić i liczy tylko na innych.

• Wysiłek fizyczny – korzystnie wpływa na nasz organizm - poprawia krążenie, wspomaga trawienie, poprawia kondycję i wydolność, nadaje lekkości naszemu ciału. Jeśli aktywność fizyczna dodatkowo jest wspomagana świeżym powietrzem, czyli czynnym uprawianiem sportu na zewnątrz, to również możemy mówić o dotlenieniu organizmu, dostarczaniu serotoniny przy udziale światła słonecznego. Fizyczne objawy mają bardzo duże znaczenie na nasze samopoczucie psychiczne. Im nasza kondycja jest lepsza, tym lepiej czujemy się psychicznie. „w zdrowym ciele zdrowy duch". Rozładowanie stresu za pomocą aktywności fizycznej ma też pozytywny wydźwięk z tego powodu, że w sposób konstruktywny wykorzystujemy energię, która kumuluje się podczas konfrontacji z trudnymi sytuacjami. Czujemy się wówczas bardzo zdenerwowani i powinniśmy dać ujście tym nerwom. Można to zrobić na różne sposoby, aczkolwiek żaden oprócz wysiłku fizycznego, nie będzie miał tak wielu pozytywnych konsekwencji dla naszego ciała i umysłu.